Орхон аймгийн 2021 оны 12 сарын гадаргын усны чанарын тойм мэдээ

Орхон аймгийн гадаргын усны чанарын

2021 оны 12 дугаар сарын тойм

Гадаргын усны чанар

Орхон аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2021 оны  11 дүгээр   сарын  Хангал, Орхон голуудын хяналт-шинжилгээний нийт 4 цэгээс усны сорьц авч,усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлт, тухайлбал усан орчин(pH), усны булингар,усны цахилгаан дамжуулах чанарын (EC), жинлэгдэх бодис(Ж/б), ууссан хүчилтөрөгч(O₂), биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч(БХХ₅), перманганатын исэлдэх чанар(ПИЧ), хатуулаг, кальци(Ca), магни(Mg), натри болон калийн ион(Na+K), сульфат (SO₄), хлор(Cl), гидрокарбонат(HCO₃), эрдэсжилт, аммони(NH₄), нитритийн азот(NO₂), нитратын азот(NO₃), фосфор(P), фтор(F), төмөр(Fe)-ийг (цаашид дээрх үзүүлэлтүүдийг химийн нэр, томъёогоор тэмдэглэнэ) тодорхойллоо.

2021 оны 12 дугаар сард хийсэн орхон аймгийн гадаргын усны шинжилгээний дүнг усны чанарын гол үзүүлэлтүүдээр MNS4586-98усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-тай харьцуулан харьцуулан 1 дүгээр хүснэгтэд үзүүллээ.

1 дүгээр хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, MNS4586-98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсан үзүүлэлтүүдийг тодруулав.

Хангал гол, Хангал голын Эрдэнэт дээд,  доод хяналт-шинжилгээний цэгээс 2 удаа сорьц авч  усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 1210-1326 мг/л-т хэлбэлзэж, Хангал-эрдэнэт доод цэг дээр сарын эхэн үед дахин нитритийн азотын агууламж 1.2  ХА-аас дахин, сарын сүүлд ХА-аас даваагүй байна.  Перманганатын исэлдэх чадвар ХА-с  даваагүй байна. Эрдэнэт дээд цэг дээр фосфорын агууламж ХА-аас 1.2 дахин давсан байна. Хангал-Улаантолгой, Хангал-Хангал өртөө ХА-аас давсан үзүүлэлт байхгүй хэвийн хмэжээнд байна.

Орхон гол, Орхон голын Хангал дээд буюу цутгалаас дээш 0.5 км-т, Хангал доод буюу цутгалаас доош 0.5 км-т хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс тус тус усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Орхон голын усны эрдэсжилт Хангал дээд цэгийн орчим 416 мг/л байсан бол Хангал голын цутгалын нөлөөгөөр жинлэгдсэн бодисын агууламж нэмэгдэж, Хангал доод цэгийн орчим 506 мг/л, химийн үзүүлэлтүүд хэвийн горимд байна.

Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

           2021 оны 12 дугаар сарын 01-нд, Орхон аймгийн Эрдэнэт хотын эрдэнэт үйлдвэрийн болон жаргалант сумын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс сорьц авсан.  Эрдэнэт хотын  төв цэвэрлэх байгууламж  91.3%-тай цэвэршүүлсэн байна.  Жаргалант цэвэрлэх байгууламж  35.7%-ын цэвэршилттэй байна. БХХ₅ нь төв ЦБ –ийн хувьд ХА-аас 1.8 дахин, Жаргалант сумын ЦБ нь 19 дахин ХА-аас давсан байна.  Төв ЦБ-ын гаралтын бохир усыг Эрдэнэт үйлдвэрийн хаягдлын аж ахуй руу татан авч цагаан тоос дарах үйл ажиллагаанд ашиглаж байна.