Орхон аймгийн гадаргын усны 2018 оны 8 сарын тойм

Орхон аймгийн гадаргын усны чанарын

2018 оны 8 дугаар сарын тойм

Гадаргын усны чанар

Орхон аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2018 оны 8 дугаар сард Хангал, Орхон, Уртбулаг  голуудын хяналт-шинжилгээний нийт 6 цэгээс усны сорьц авч,усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлт, тухайлбал усан орчин(pH), усны булингар,усны цахилгаан дамжуулах чанарын (EC), жинлэгдэх бодис(Ж/б), ууссан хүчилтөрөгч(O₂), биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч(БХХ₅), перманганатын исэлдэх чанар(ПИЧ), хатуулаг, кальци(Ca), магни(Mg), натри болон калийн ион(Na+K), сульфат (SO₄), хлор(Cl), гидрокарбонат(HCO₃), эрдэсжилт, аммони(NH₄), нитритийн азот(NO₂), нитратын азот(NO₃), фосфор(P), фтор(F), төмөр(Fe)-ийг (цаашид дээрх үзүүлэлтүүдийг химийн нэр, томъёогоор тэмдэглэнэ) тодорхойллоо.

2018 оны 8 дугаар сард хийсэн Орхон аймгийн гадаргын усны шинжилгээний дүнг усны чанарын гол үзүүлэлтүүдээр MNS4586-98усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-тай харьцуулан харьцуулан 1 дүгээр хүснэгтэд үзүүллээ.

1 дүгээр хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, MNS4586-98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсанүзүүлэлтүүдийг тодруулав.

Хангал гол, Хангал голын Эрдэнэт дээд цэг буюу Үйлдвэрийн дээд гүүр хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 удаа,  Эрдэнэт доод цэг буюу Вокзалын доод гүүр хяналт-шинжилгээний цэгээс 2 удаа усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 603,6-705,1мг/л-т хэлбэлзэж, Хангал-Эрдэнэт доод цэгийн аммоны азот (NH₄) ХА-аас даваагүй  , нитритийн азот(NO₂) 3-4 дахин, Эрдэс фосфор ХА-аас даваагүй голын усны чанар эрс сайжирсан. Сорьц авах үед гол үертэй булингар ихтэй байсан. 

Орхон гол, Орхон голын Хангал дээд буюу цутгалаас дээш 0.5 км-т, Хангал доод буюу цутгалаас доош 0.5 км-т хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс тус тус 1 усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Сорьц авах үед гол үертэй бохирдол ихтэй байлаа. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны аммонийн азот, нитритийн азот,ХА-аас 2-7 дахин давсан 356,1мг/л байна. Орхон голын усны эрдэсжилт Хангал дээд цэгийн орчим 191,1мг/л байсан бол Хангал голын цутгалын нөлөөгөөр жинлэгдсэн бодисын агууламж нэмэгдэж, Хангал доод цэгийн орчим 743,8мг/л, мөн перманганатын исэлдэх чанар(ПИЧ)-ын агууламж ХА-с 2 дахин их  байна.

Уртбулаг -Эрдэнэт:  Уртбулаг голын нь шинжилгээний дүнгээс харахад ХА-с давсан үзүүлэлт ажиглагдаагүй усны чанарын харьцангуй сайжирсан байна. Аммоны азот (NH₄) ХА-аас 2 дахин давсан голын усны эрдэсжилт-661,9мг/л  байна. Бусад үзүүлэлт хэвийн байлаа.

Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

           2018 оны 8 дугаар сарын 08-нд, Орхон аймгийн Эрдэнэт хотын УБҮ-ийн болон Жаргалант сумын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс авсан хаягдал бохир усны 4 сорьцонд хийсэн. Эрдэнэт хотын  төв цэвэрлэх байгууламж 63,5%-тай цэвэршүүлсэн хаягдал усаа Эрдэнэт үйлдвэрийн эргэлтийн усанд дахин ашиглаж байна. Жаргалант сумын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж 20,3% цэвэршүүлэлттэй байна.