Орхон аймгийн гадаргын усны тойм 2017 оны 4 дүгээр сар

Орхон аймгийн гадаргын усны чанарын

2017 оны4 дүгээр сарын тойм

Гадаргын усны чанар

Орхон аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2017 оны 3 дугаар сард Хангал, Орхон голуудын хяналт-шинжилгээний нийт 9 цэгээсусны сорьц авч,усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлт, тухайлбал усан орчин(pH), усны булингар,усны цахилгаан дамжуулах чанарын (EC), жинлэгдэх бодис(Ж/б), ууссан хүчилтөрөгч(O₂), биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч(БХХ₅), перманганатын исэлдэх чанар(ПИЧ), хатуулаг, кальци(Ca), магни(Mg), натри болон калийн ион(Na+K), сульфат (SO₄), хлор(Cl), гидрокарбонат(HCO₃), эрдэсжилт, аммони(NH₄), нитритийн азот(NO₂), нитратын азот(NO₃), фосфор(P), фтор(F), төмөр(Fe)-ийг (цаашид дээрх үзүүлэлтүүдийг химийн нэр, томъёогоор тэмдэглэнэ) тодорхойллоо.

2017 оны 4 дүгээр сард хийсэн Орхон аймгийн гадаргын усны шинжилгээний дүнг усны чанарын гол үзүүлэлтүүдээр MNS4586-98усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-тай харьцуулан харьцуулан1 дүгээр хүснэгтэд үзүүллээ.

1 дүгээр хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, MNS4586-98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсанүзүүлэлтүүдийг тодруулав.

Хангал гол, Хангал голын Эрдэнэт дээд цэг буюу Үйлдвэрийн дээд гүүр хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 удаа,  Эрдэнэт доод цэг буюу Вокзалын доод гүүр хяналт-шинжилгээний цэгээс 2 удааусны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 692.8-822.0мг/л-т хэлбэлзэж, Хангал-Эрдэнэт доод буюу Вокзалын доод гүүр цэг бохирдол ихтэй байлаа.Эрдэс фосфор (P), аммоны азот (NH₄), нитритийн азот(NO₂)-ын бохирдол илэрч, ХА-аас 2,0-80.0дахин давсан бохирдолтой байна. Нитритийн азот(NO₂)-ын шинжилгээний агууламжийг 1 дугаар зурагт харууллаа.

Зураг1 гадаргын усны NO₂ /нитрит/ агууламжийн өөрчлөлт

Дараагийн зурагт Хангал голын Эрдэнэт доод цэг буюу Вокзалын доод гүүрхяналт-шинжилгээний цэгийн сорьц авах үеийн байдлыг харууллаа. Сорьц авах үед гол хаварын шар усны үертэй  байлаа.

Зураг2 Хангал голын Эрдэнэт дээд, доод  хяналт шинжилгээний цэгүүд

Зураг3Хангал голын Улаантолгой, Хангал-Өртөө  хяналт шинжилгээний цэгүүд

Зураг4 Хангал голын Орхон голруу цутгадаг цэгээс дээш, доош 0,5 км

Орхон гол, Орхон голын Хангал дээд буюу цутгалаас дээш 0.5 км-т,Хангал доодбуюу цутгалаас доош 0.5 км-тхяналт-шинжилгээний 2 цэгээс тус тус 1 усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, аммонийн азот, нитритийн азот,  бохирдол илэрч ХА-аас давсан бохирдол илэрсэн Орхон голын усны эрдэсжилт Хангал дээд цэгийн орчим 193,0мг/л байсан бол Хангал голын цутгалын нөлөөгөөр давсны ионуудын агууламж 2,5 дахин нэмэгдэж, Хангал доод цэгийн орчим489,9мг/л, мөн перманганатын исэлдэх чанар(ПИЧ)-ын агууламж хэвийн байна.

Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

           2017 оны 4 дүгээрр сарын 10-нд, ОрхонаймгийнЭрдэнэтхотын УБҮ-ийн болон Жаргалантсумын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс авсан хаягдал бохир усны 4 сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнг 2дугаар хүснэгтээр харууллаа. УБҮ-ийнЦБ-аас гарч байгаа ус 93,8%,ЖаргалантсумынЦБ-аас гарч байгаа ус 65,3%-ийнцэвэршүүлэлттэй байжээ.

2дугаар хүснэгт

Дүгнэлт,Орхон аймгийн гадаргын усны хяналт-шинжилгээний 2017 оны 4 дүгээр сарын шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голуудын усны хүчилтөрөгчийн горим хэвийн байсан. Вокзалын доод гүүрийн орчимын  цэгээс 2 удаа усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд эрдэс фосфор (P), аммоны азот (NH₄), нитритийн азот(NO₂)-ын бохирдол илэрч, ХА-аас  2,0-80,0 дахин давсан бохирдолтой байна.

           Энэ үед Орхон аймгийн Эрдэнэтхотын УБҮ-ийнхаягдал бохир ус цэвэрлэх Төв цэвэрлэх байгууламжуудаас гарч байгаа ус 93,8%-ийн цэвэршүүлэлттэй байсан ба Жаргалантсумын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж гарч байгаа ус 65,3%-ийнцэвэршүүлэлттэй байжээ.